وقتی برای اولین بار جهت دفن یکی از دوستان، به آرامستان خاوران رفتم، پیش از آن اصلا اطلاع نداشتم در تهران به غیر از بهشت زهرا آرامستان دیگری نیز وجود دارد. از آنجایی که اطلاعات بسیار خوبی از قبرستان های شهرهای دیگر داشتم، همین مسئله سبب شد تحقیق زیادی در این مورد داشته باشم. به همین دلیل با یکی از دوستانی که در شهرداری تهران فعالیت داشت و زمانی در بهشت زهرای تهران سمت بلند پایه ای داشت، همکاری کردم. برخلاف تصور اولیه من تنها در شهر تهران 13 آرامستان وجود دارد که همراه با هم آن ها را بررسی می کنیم.
قبرستان های اصلی کرج
استان البرز و یا همانطور که بسیاری از ما آن را معرفی می کنیم کرج، به دلیل سرعت بسیار بالای گسترش شهری که دارد، در طی سالهای اخیر تعداد قبرستان های آن نیز بسیار زیاد شده است. مهم ترین قبرستان این شهر بهشت سکینه است که تعداد متوفیان آن نسبت به دیگر آرامستان ها بیشتر می باشد. حال همراه با هم قصد داریم نگاهی به دو آرامستان مشهور استان البرز بیاندازیم؛
- قبرستان سرحدآباد
- قبرستان حاجی آباد
- بهشت سکینه
- آرامستان امامزاده طاهر
قبرستان بهشت سکینه کرج
اصلی ترین و مهم ترین قبرستان در استان البرز است که در سال 1354 از آن برای دفن ساکنین کرج مورد استفاده قرار گرفت. بهشت سکینه برای اولین بار در 20 بهمن مورد بهره برداری قرار گرفت و فرمانداری و جنگل‌داری تلاش زیادی برای راه اندازی انجام داد. در ابتدا اسم آرامستان، گورستان شهرداری کرج بود، ولی به دلیل تمایل ساکنین کرج، شهرداری در نهایت تصمیم گرفت اسم آن را به بهشت سکینه تغییر دهد. در ابتدا این مرکز توسط هیئت امنا اداره میشد ولی گسترش این قبرستان سبب شده سازمان بهشت سکینه راه اندازی شد. نکته بسیار متفاوتی که در مورد این آرامستان وجود دارد، قطعه بندی بسیار اصولی آن است که نسبت به تمامی قبرستان های دیگر، آن را متمایز می کند.
قبرستان امامزاده طاهر کرج
اگر از نقطه نظر تاریخی بخواهیم بررسی کنیم این آرامستان را باید یکی از قدیمی ترین مراکز در کرج یاد کنیم که برای دفن متوفیان مورد استفاده قرار گرفته است. این امام زاده که بنای آن به زمان حکومت صفویان باز می گردد، در زمینی به مساحت 6 هکتار بنا شده است. به دلیل ماهیت بسیار خاصی که امامزاده طاهر دارد، شخصیت های بسیار مهمی در طی سال ها در این مرکز دفن شده اند. افراد مشهوری مانند استاد بنان، احمد شاملو، نعمت‌الله آغاسی و دلکش در این آرامستان مدفون شده اند. نکته جالبی که در مورد این آرامستان وجود دارد، بحث فضای غیر از آرامستان است که شرایطش را بسیار خاص کرده است.
قبرستان های اصلی تهران
تهران را باید دارای بیشترین قبرستان در تمامی خاورمیانه یاد کنیم. این کلان شهر به تنهایی 13 قبرستان دارد که آرامستان ابن بابویه را باید قدیمی ترین قبرستان تهران یاد کنیم که داده های تاریخی ساخت آن را به زمان سامانیان مرتبط می دانند. از مهمترین قبرستان های شهر تهران می توانیم به موارد پیش رو اشاره داشته باشیم؛
- استودان گبرها
- امامزادگان عین و غین (وهن‌آباد)
- امامزاده عبدالله (ری)
- بهشت زهرا
- بهشتیه
- کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس
- گورستان ابن بابویه
- گورستان ارامنه تهران (بوراستان)
- گورستان خاوران
- گورستان دولاب
- گورستان ظهیرالدوله
- گورستان کاتولیک لهستانی‌های تهران
- گورستان کمیسیون جنگ‌های مشترک المنافع
قبرستان بهشت زهرا (تهران)
مهم ترین قبرستان ایران که به حدی مشهور شده است که بسیاری از ایرانی ها ترجیح می دهند از اسم آن بجای قبرستان نیز استفاده کنند. این قبرستان که به مرکز اصلی دفن متوفیان در ایران تبدیل شده است، بعد از انقلاب اسلامی نیز تعداد بسیار زیادی از افراد مشهور در این آرامستان دفن شده اند. شهدای 8 سال دفاع مقدس از جمله این افراد می باشند. مرقد بنیان گذار جمهوری اسلامی نیز در ضلع شمالی این آرامستان قرار گرفته و امروزه از این قبرستان به عنوان شهر مردگان یاد می کنند. به دلیل وسعت بسیار زیادی که بهشت زهرا دارد، تمامی امکانات از جمله خرید سنگ قبر و ناج گل برای شما در این مرکز میسر می باشد.
قبرستان بی بی سکینه (تهران)
بی‌بی سکینه یک قبرستان در جاده ملارد و در مسیر جاده ترانزیت غرب کشور، جنب صالح آباد خاتونلر شهرستان شهریار واقع شده است. طبق شواهد تاریخی، ایشان دخت مکرمه حضرت امام موسی کاظم(ع) و خواهر گرانقدر ثامن الائمه حضرت امام رضا(ع) و حضرت معصومه (س) بوده‌اند. این بقعه امامزاده، یکی از مشهورترین قبرستان های تهران در منطقه شهریار است . به دلیل داشتن کرامات زیادی از آن حضرت، بسیار مورد علاقه قرار دارد.
آرامستان ظهیرالدوله – (تهران)
یکی دیگر از قبرستان های کرج و تهران گورستان ظهیرالدوله است. این آرامستان در باغی مصفا با مساحت 3 هزار متر یکی از قبرستان های تهران است. این گورستان مدفن بسیاری از هنرمندان، شاعران و نویسندگان معاصر ایران است که به انجمن اخوت وابسته هستند. برخی از اشخاص معروف مدفون در این گورستان رهی معیری ، ایرج میرزا ، فروغ فرخ زاد و بسیاری دیگر از هنرمندان هستند. ظهیرالدوله به دلیل علاقه‌اش به درویش خان، این باغ را به انجمن هدیه کرده است. این گورستان فقط در روزهای پنجشنبه با ساعات محدودی از ساعت 10 تا 12 ظهر و 13 تا 16 بعد از ظهر باز است.
گورستان ابن بابویه
بدون شک یکی از مهم ترین قبرستان های تهران که همانطور که پیش از این نیز ذکر کردیم، از قدیمی ترین قبرستان های این شهر به حساب می آید. این آرامستان به حدی در میان ایرانی ها محبوب است که حتی افراد بزرگی تقاضا داشتند در این آرامستان دفن شوند. از جمله مهم ترین افرادی که تا به امروز در این مرکز دفن شده اند می توان به افرادی مانند غلامرضا تختی، محمدعلی فروغی، علی‌اکبر دهخدا و میرزاده عشقی اشاره داشت.
گورستان خاوران
یکی از کلیدی ترین قبرستان های تهران است که از آن به عنوان گل‌زار خاوران نیز یاد می شود. اهمیت اصلی این قبرستان به دفن اعدامیان باز می گردد. ولی بخش هایی نیز برای دفن افراد دیگر وجود دارد. این قبرستان در نزدیکی سه راه افسریه قرار دارد و دسترسی به آن بسیار ساده است.
نتیجه‌گیری
در این مقاله از سایت سنگ بهشت، به بررسی قبرستان های کرج و تهران پرداختیم. محل وقوع آنها و درباره نحوه احداث و مساحت هریک توضیحاتی ارائه دادیم. قبرستان‌ها به عنوان مراکزی که شاهد تاریخ و فرهنگ یک جامعه هستند، از اهمیت بسیاری برخوردارند.هر یک از این قبرستان‌هاجاذبه های فرهنگی، تاریخی و گردشگری متفاوتی دارند که برای بازدید کنندگان بسیار جذاب می‌باشند. برای حفظ این مکان‌های مهم و حفظ تاریخ و فرهنگ جامعه نیاز به توجه ویژه و دقیق به این مراکز از سوی مسئولان و عموم جامعه وجود دارد.