غُسل میّت از غُسل های واجب است که به شستن میت مسلمان با آداب خاصی اشاره دارد که انجام دادن آن بر دیگر مکلفان واجب کفایی است. در این غسل باید مرده سه بار با آب مخلوط به سِدر، آب مخلوط به کافور و آب خالص شسته شود. در صورتی که سدر و کافور در دسترس نباشد باید میت را با آب خالص غسل داد و در صورتی که غسل او با آب هم ممکن نبود، باید او را تیمم بدهند.
غسل دادن میتی که چهارماه یا بیش از آن دارد واجب است. البته از این حکم شهید استثناء شده است و او بدون غسل دفن می‌شود.
اهمیت غسل دادن میت
غسل میت از واجبات کفایی است که پس از درگذشت مسلمانی، دیگران باید او را غسل دهند و دفن او بدون غسل دادن جایز نیست. از این رو اغلب در قبرستان‌ها جایی برای غسل اموات اختصاص دارد که به آن غَسَّالخانه می‌گویند. و به کسی که مرده را غسل میدهد غَسّال یا مرده‌شور می‌گویند.
در کتاب‌های حدیث و فقه درباره احکام اموات سخن گفته می‌شود. برای مثال در وسائل الشیعه در ابواب غسل میت 175 حدیث درباره غسل میت بازگو شده است. در روایات غسل دادن میّت سبب دوری حرارت آتش از غسل‌دهنده و همراه شدن نوری با او برای ورود به بهشت دانسته شده است. همچنین بنا به روایتی از امام باقر(ع) غسل دادن میت مسلمان سبب آمرزش گناهان غیرکبیرۀ یک سالِ غسل‌دهنده می‌شود.
میت قبل از غسل نجس است از این رو لمس آن پس از سرد شدن سبب واجب شدن غُسل مَسِّ مَیت می‌شود. اما پس از غسل میت نجاست آن برطرف شده و لمس میت موجب واجب شدن غسل نمی‌گردد.
احکام
بنا به نظر فقهای شیعه، شهید در معرکه جنگ غسل میت ندارد؛ اما کسی را که در معرکه جنگ زخمی شده و پس از اتمام جنگ، به شهادت برسد، باید غسل داد.
غسال باید مسلمان، شیعه دوازده امامی، بالغ و عاقل باشد. همچنین باید میت مرد را مرد، و میت زن را زن غسل بدهد (البته محارم و زن و شوهر از این حکم استثناء شده‌اند). هرچند که موافق احتیاط این است که آنها هم در صورت نبود همجنس و از زیر لباس یکدیگر را غسل بدهند.
به فتوای بیشتر مراجع تقلید مزد گرفتن برای غسل میت حرام است و به فتوای برخی در صورتی که این کار با قصد قربت سازگار نباشد، غسل را هم باطل می‌دانند. البته دریافت اجرت برای کارهای مقدماتی و نظافت جایز است.
کسی که به اعدام محکوم شده اگر پیش از اعدام، خودش غسل میت را انجام دهد لازم نیست او را غسل دهند. انجام غسل میت به شیوه ارتماسی صحیح نیست. پیش از غسل باید میت از نجاسات پاک باشد. البته برخی پاک کردن هر قسمت از بدن را قبل از غسل دادن آن کافی می‌دانند.
کسی که میت را غسل میدهد باید از ولیّ میت اجازه بگیرد. همچنین غسل میت کافر، جایز نیست.
غسل دادن میت در اسلام
در شریعت اسلام غسل میت، از غسل‌های واجبی است که مرده را پیش از دفن دهند. واجب است جسد مسلمان طبق آداب و شرایط خاصی غسل داده شود. یکی از دلایلی که معمولا غسل را قبل از نماز میت انجام می‌دهند این است که نماز گزاران برای جسم پاک مسلمان درگذشته نماز میت بخوانند.
شرایط غسل میت:
واجب است میت را سه غسل بدهند:
1- غسل با آبى كه به سدر مخلوط باشد.
مراحل: اندکی سدر در آب غسل ریخته به حدی که آب مضاف نشود نخست با آن آب سر و گردن و بعد سمت راست و سپس سمت چپ را غسل دهند.
2- غسل با آبى كه به كافور مخلوط باشد.
مراحل: اندکی کافور با آب غسل مخلوط می‌شود به گونه‌ای که آب مضاف (آب کافور) نشود به همان ترتیب غسل داده می‌شود.
3- غسل با آب خالص
مراحل: با آب خالص برای سومین بار بدن میت غسل داده می‌شود و غسل بدن میت به پایان می‌رسد.
(مراعات اين ترتيب لازم است و در صورت به هم خوردن ترتيب، از همان جا كه به هم خورده اعاده كنند.)
مواردی که باید هنگام غسل میت در نظر داشت:
- قصد قربت. بر غسل دهنده واجب است میّت را به نیّت تقرّب به خداوند غسل دهد.
- پاک بودن آب غسل
- برطرف کردن نجاست پیش از غسل، به قولی
- برطرف کردن موانع رسیدن آب به پوست میّت
- مباح بودن آب، ظرف و محل غسل و نیز مباح بودن سدر و کافور به کار رفته در غسل
چه کسانی واجب است غسل داده شوند:
زن یا مرد مسلمان، بچه‌ی مسلمان و یا کودک سقط شده‌ی مسلمان، اگر چهار ماه تمام داشته باشد و در کمتر از آن واجب نیست.
مستحبات غسل میت:
- قرار دادن میّت در مکانی بلند، مانند تخت یا سکو.
- قرار دادن میّت رو به قبله
- کندن پیراهن میت از طرف پاها
- زیر سایه، از قبیل سقف و خیمه غسل دادن
- برهنه کردن میّت، جز عورت او
- آغاز کردن از طرف راست سر در هر سه غسل
- ایستادن غسل دهنده در طرف راست میّت
- خشک کردن بدن میّت با پارچه‌ای تمیز پس از اتمام غسل ها
شرایط كسى كه میّت را غسل میدهد:
- مسلمان دوازده امامى باشد.
- عاقل و بالغ باشد.
- مسائل غسل را هر چند به تعليم ديگرى در اثناى غسل بداند.
- اگر میت مرد است، مرد او را غسل‌دهد و اگر زن است، زن او را غسل دهد.
(غسل میت زن به وسیله‌ی شوهرش و غسل میت مرد به وسیله‌ی زنش جایز است.)
انسان بعد از مرگ با فرشتگان و اهل آخرت ملاقات میکند؛ لذا مستحب است وقتى بر خداى عزّوجلّ و اهل طهارت وارد میگردد و آنها وى را مسّ نموده و او نیز با آنها تماس پیدا میکند، پاک و نظیف باشد و با طهارت به خدا توجّه نماید و از حضرتش خواسته خود را طلب کند و بخواهد که شفاعت شفیعان را در حقّ او بپذیرد.
فرموده امام باقر(ع) و امام صادق(ع) درباره دلیل غسل میت
راوی می‌گوید، از امام باقر(ع) پرسیدم: براى چه مُرده را غسل می‌دهند و براى چه غسل دهنده باید غسل کند؟ حضرت فرمودند: مرده را غسل می‌دهند براى این‌که جنب است. دیگر آن که چون با فرشتگان ملاقات میکند باید پاک باشد و همچنین غسل دهنده میّت نیز چون با مؤمنان ملاقات میکند لازم است غسل کند تا با طهارت با ایشان مواجه شود.
امام صادق(ع):
امام صادق(ع) فرمود: «کسى که جنازه مؤمنى را غسل دهد و حقّ امانت را درباره او ادا کند، خداوند او را می‌آمرزد». راوى پرسید: چگونه حق امانت را ادا کند؟ آن حضرت فرمود: «آنچه را که می‌بیند، فاش نکند».
سوالات رایج در مورد غسل میت
برای میّت چند غسل باید انجام شود؟
واجب است میت مسلمان را سه غسل بدهند: اوّل با آبى كه با سدر مخلوط باشد، دوم با آبى كه باكافور مخلوط است، سوم با آب تنها، ولى شهيد و بعضى ديگر غسل ندارند.
آیا میزان و مقدار خاصی برای مخلوط کردن سدر و کافور در آب وجود دارد؟
مانعى ندارد سدر و كافور به‌اندازه‌ای باشد كه آب را مضاف كند، ولى بايد به اندازه اى كم نباشد كه بگويند سدر و كافور با آب مخلوط نشده است. درصورتی‌که مضاف شود بهتر اين است میّت را اوّل با آن بشويند و بعد آب روى بدن او بريزند تا به‌صورت مطلق درآید.
چنانچه خون بدن ميّت بند نيايد وظيفه چيست؟
بايد زخم را با وسايلى محكم ببندند و به جاى غسل، تيمّم دهند و اگر غسل جبيره ممكن باشد، مقدّم است.
چگونه باید غسل میّت را انجام داد؟
غسل میّت مانند غسل جنابت است و احتياط مستحب آن است كه تا غسل ترتيبى ممكن است غسل ارتماسى ندهند؛ ولى جايز است در غسل ترتيبى هر يك از سه قسمت بدن را به ترتيب در آب فروبرند. هرگاه زن حائض يا شخص جُنُب از دنيا برود همان غسل میّت براى او كافى است.
خرید سنگ مزار از مجموعه بهشت باعث شده تا دیگر خیالتان از همه مراحل راحت باشد. زیرا مجموعه ما از صفر تا صد سفارش تا نصب سنگ را انجام میدهد.
در صورتی که غسل میّت ممکن نباشد تکلیف چیست؟
اگر آب برای غسل میّت پيدا نشود، يا بدن میت طورى باشد كه نمی‌توان آن را غسل داد، يا به خاطر هر مانع ديگری غسل ممكن نشود، بايد میت را عوض هر غسل يك تيمّم بدهند. به این ترتیب كه تيمّم دهنده روبروى میّت قرار می‌گیرد و دست خود را بر زمين می‌زند و به‌صورت و پشت دست‌های میت می‌کشد.
غسل اموات با دستگاه مکانیزه چه حکمی دارد؟
اشکالی ندارد به شرط آن که تمام آنچه لازم است زیر نظر انسانی با قصد قربت انجام شود.
مرده را می‌توان غسل ارتماسی دارد؟
احتياط مستحب آن است كه تا غسل ترتيبى ممكن است غسل ارتماسى ندهند. ولى جايز است در غسل ارتماسی هر يك از سه قسمت بدن را به ترتيب در آب فرو برند.
توضیحات بیشتر درباره غسل میت در وبسایت ویکی پدیا